มหาวิทยาลัยราชภัฏเลย (Loei Rajabhat University) ก่อตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2516 เดิมมีฐานะเป็น “วิทยาลัยครูเลย” เป็นสถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษาในสังกัดกระทรวงศึกษาธิการ ได้รับการสถาปนาเมื่อวันที่ 29 กันยายน พ.ศ. 2516 โดยใช้เงินงบประมาณโครงการเงินยืมจากธนาคารโลก มีพื้นที่ประมาณ 323 ไร่ ตั้งอยู่บริเวณทุ่งขุมทอง เป็นพื้นที่ขององค์การบริหารส่วนจังหวัดเลย ร่วมกับพื้นที่ของชาวบ้านใกล้เคียง อยู่ห่างจากจังหวัดเลย ประมาณ 5 กิโลเมตร ตามเส้นทาง 201 เลย-เชียงคาน

    ปี พ.ศ. 2519  เปิดรับนักศึกษารุ่นแรก หลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาการศึกษา (ป.กศ.) มีจำนวนนักศึกษา 640 คน โดยมีอาจารย์ย้ายมาจากวิทยาลัยครูอุดรธานี  วิทยาลัยครูพิบูลสงคราม  วิทยาลัยครูนครสวรรค์ และรับอาจารย์บรรจุใหม่ รวม 47 คน

    เปิดสอนเป็นครั้งแรก เมื่อวันที่ 10 มิถุนายน พ.ศ. 2519 ต่อมาขยายการจัดการเรียนการสอนในระดับที่สูงขึ้น

    ปี พ.ศ. 2520  เริ่มเปิดสอนระดับประกาศนียบัตรการศึกษาขั้นสูง

    ปี พ.ศ. 2521-2522 รับนักศึกษาภาคพิเศษตามโครงการฝึกอบรมครูและบุคลากรประจำการ ผอคป.) รุ่นแรก จำนวน 252 คน โดยเปิดศูนย์ฝึกอบรมอยู่ในเขตจังหวัดเลยและจังหวัดขอนแก่น จำนวน 6 ศูนย์

    ปี พ.ศ. 2523  เริ่มรับสมัครนักศึกษาระดับปริญญาตรี 2 ปีหลัง วิชาเอกภาษาไทย

    ปี พ.ศ. 2524  ได้พิจารณายุบรวมเหลือ 2 ศูนย์ จัดการศึกษา อคป. ต่อเนื่องทุกปี จนถึงรุ่นที่ 8 เป็นรุ่นสุดท้าย

    ปี พ.ศ. 2528   เริ่มรับสมัครนักศึกษาสาขาวิชาการอื่น นอกจากจากวิชาชีพครู ทั้งระดับอนุปริญญาตรีและระดับปริญญาตรี สำหรับบุคลากรประจำการ ผกศ.บป.) ในระดับอนุปริญญาตรีเปิด  3 สาขาวิชา คือ สาขาวิชาการศึกษา  สาขาวิชาศิลปศาสตร์และสาขาวิชาวิทยาศาสตร์

    ปี พ.ศ. 2530  เริ่มใช้หลักสูตรวิทยาลัยครูสาขาการศึกษา พ.ศ. 2530 และใช้หลักสูตรวิทยาลัยครู พ.ศ. 2528  ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2531  สาขาวิชาวิทยาศาสตร์และสาขาศิลปศาสตร์

    ปี พ.ศ. 2538  พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าพระราชทานชื่อ “สถาบันราชภัฏ” ให้แก่วิทยาลัยครู  วิทยาลัยครูเลยเปลี่ยนชื่อเป็น “สถาบันราชภัฏเลย” มีผลบังคับใช้ตามกฏหมายตั้งแต่วันที่ 25 มกราคม พ.ศ. 2538 และพระราชบัญญัติสถาบันราชภัฏเลย พ.ศ. 2538  มีผลให้สถาบันราชภัฏเป็นสถาบันอุดมศึกษาเพื่อพัฒนาท้องถิ่น โดยมีวัตถุประสงค์ให้การศึกษาวิชาการและวิชาชีพชั้นสูง  ทำการวิจัยให้บริการวิชาการแก่สังคม ปรับปรุง ถ่ายทอดและพัฒนาเทคโนโลยี ทำนุบำรุงศิลปวัฒนาธรรม ผลิตครูและส่งเสริมวิทยฐานะครู

    ปี พ.ศ. 2541-2543  เปิดสอนระดับปริญญาโท 3 สาขาวิชา คือ สาขาสังคมศาสตร์เพื่อการพัฒนา  ไทยศึกษาเพื่อการพัฒนา และสาขาบริหารการศึกษา  และสถาบันราชภัฏเลย ยังได้รับมอบหมายให้จัดการศึกษาตามโครงการครุทายาทและโครงการครุทายาทชายแดนและถิ่นธุรกันดาร

    ปี พ.ศ. 2547  พระบามสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าพระราชทานชื่อ “มหาวิทยาลัยราชภัฏ” ให้แก่สถาบันราชภัฏทุกแห่ง สถาบันราชภัฏเลย จึงเปลี่ยนชื่อเป็น  “มหาวิทยาลัยราชภัฏเลย”  โดยมีผลบังคับใช้ตามกฏหมาย ตั้งแต่วันที่ 15 มิถุนายน พ.ศ. 2547 เป็ฯต้นมา

    ปี พ.ศ. 2544-2551  มีการพัฒนาหลักสูตร และเปิดรับนักศึกษาสาขาต่างๆ  มี

        หลักสูตรประกาศนียบัตรบัณฑิต สาขาบริหารการศึกษา

        หลักสูตรศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขายุทธศาสตรการพัฒนา  สาขาการจัดการและการประเมินโครงการ  สาขาภาษาอังกฤษ

        หลักสูตรครุศาสตร์มหาบัณฑิต สาขาบริหารการศึกษา  สาขาวิจัยและประเมินผลการศึกษา

        หลักสูตรสาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต  สาขาการสร้างเสริมสุขภาพ

        หลักสูตรวิทยาศาสตมหาบัณฑิต  สาขาวิทยาศาสตรประยุกต์

        หลักสูตรดุษฎีบัณฑิต  สาขายุทธศาสตรการพัฒนาภูมิภาค และหลักสูตรดุษฎีบัณฑิต  สาขาการบริหารการศึกษา

    ปี พ.ศ. 2533  (ภาคเรียนที่ 2/2553) คณะวิทยาการจัดการ เปิดหลักสูตรบริหารธุรกิจมหาบัณฑิต   สาขาวิชาการจัดการทั่วไป (MBA)

    ปี พ.ศ. 2558  คณะวิทยาการจัดการ  เปิดหลักสูตรบริหารธุรกิจ  สาขาวิชาการจัดการโลจิสติกส์

    นับตั้งแต่การก่อตั้งในปี พ.ศ. 2516 จนถึงปัจจุบัน มหาวิทยาลัยราชภัฏเลย เป็ฯสถาบันอุดมศึกษา เพื่อการพัฒนาท้องถิ่น มุ่งผลิตบัณฑิตให้มีความรู้คู่คุณธรรม น้อมนำปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง เพื่อพัฒนาท้องถิ่นสู่สากล ยกระดับคุณภาพการศึกษา การวิจัย การบริการวิชาการ การทำนุบำรุงศิลปะและวัฒนธรรม สร้างเครือข่ายทางวิชาการกับมหาวิทยาลัยทั้งในประเทศและต่างประเทศ และสร้างเครือข่ายความร่วมมือการพัฒนาท้องถิ่น กับหน่วยงานในจังหวัด  สร้างความเข้มแข็งและยั่งยืนให้กับชุมชน ท้องถิ่น